مهمترین نکته ای که باید در مورد رشد و تکامل کودک خود به یاد داشته باشید این است که کودکان با سرعت های متفاوتی رشد می کنند. مانند تمام کودکان ، فرزند شما نیز در زمان مقتضی می خندد ، سرش را نگه می دارد و اشیاء را به چنگ می گیرد. اما این را بدانید که کودک شما یک انسان منحصر به فرد است . او اعمال خود را صرفاً به این دلیل که در کتابی بیان شده یا شما از او می خواهید و انتظار دارید ، انجام نمی دهد. ” زمان مناسب ” برای او هنگامی است که آمادگی انجام کاری را پیدا کرده باشد . شما نمی توانید سرعت رشد و تکامل کودک را بیشتر کنید ، اما اگر به اندازه کافی عشق ومحبت و توجه به او نشان دهید ، دقیقاً چیزی را به او داده اید که احتیاج دارد.

تکامل کودک شما جدا از جهان پیرامون او اتفاق نمی افتد ، او زمانی درس های لازم برای زندگی را می آموزد که بخشی از این جهان باشد . حضور شما، والدین شما ، خواهران و برادران دیگر، دوستان و اعضای فامیل همه برای آموزش و تکامل او اساسی هستند . او نه تنها به آموزش ، بلکه به عشق و تشویق و حمایت اطرافیان نیز نیازمند است تا هرچه بیشتر شکوفا شود . همچنان که کودک بیشتر و بیشتر رشد و تکامل می یابد، مهارت های شما نیز به عنوان والدین ، متناسب با نیازها و احتیاجات او افزایش می یابد. تا هنگام چهار ماهگی کودک ، احتمالاً توانسته اید یک برنامه روزانه شامل غذا دادن ، پوشک کردن ، بیرون بردن برای پیاده روی و هواخوری در پارک ، حمام کردن و خواباندن او تنظیم کنید.

روند تکامل

تکامل روندی خطی نیست . در برخی موارد به نظر می رسد کودک شما به عقب برگشته . برای مثال ، ممکن است کودک شما که همیشه درطول شب به خوبی می خوابیده برای چند شب متوالی، ناگهان نیمه های شب بدون هیچ علت خاصی هرسه- چهار ساعت یک بار از خواب بیدار شود . به این ترتیب به نظر می رسد که تکامل اوسیری روبه عقب داشته ، اما این روند تکامل در واقع رو به جلو است ؛ زیرا یکی دو هفته بعد متوجه می شوید که هشیارتر شده و بهتر به اطرافیان خود پاسخ می دهد و در طول روز کمتر نیاز به خواب دارد .

اثر تولد بر کودک

انتقال از محیط داخل رحم به فضای اتاق زایمان ، تغییرات زیادی را در دستگاه های بدن نوزاد ایجاد می کند که متعاقب این تغییرات نیازهای جدیدی نیز برای وی به وجود می آورد . مشخص ترین تغییر، تنفس خود به خود و مستقل نوزاد است . در مدتی که نوزاد در رحم است، ریه های وی انباشته از مایع آمینوتیک است ، این مایع در اثر فشاری که هنگام عبور جنین از کانال زایمان بر روی قفسه سینه وی وارد می شود، خارج می گردد. با خروج نوزاد از رحم ، نخستین تنفس صورت گرفته و بلافاصله بعد از اولین عمل دم ، گردش خون جنین متناسب با نیاز نوزاد به اکسیژن در خارج از رحم ، تطابق می یابد . نوزادانی که از طریق سزارین به دنیا می آیند. گاه برای پاکسازی ریه هایشان از مایع آمینوتیک باقیمانده ، نیاز به کمک دارند ؛ زیرا این نوزادن تحت فشار عبور از کانال زایمانی قرار نمی گیرند و طبیعتاً ریه های آنها به خوبی تخلیه نمی شود . همچنین داروهای بیهوشی به کار رفته در طی سزارین می تواند به طور موقت باعث مشکل در عمل تنفس شود. اگر کودک تحت بیهوشی عمومی به دنیا آمده باشد ، ممکن است مثل خود شما تا چند ساعت پس از زایمان کمی گیج و خواب آلوده باشد.

آنچه نوزاد حس می کند

تماس ناگهانی هوا با پوست نوزاد برای حواس وی مانند یک شوک است . درواقع ، نوزادان اغلب در نخستین لحظات تولد ، بیشتر از هر زمان دیگری در طی روزهای نخست ، هوشیار هستند . اگر براثر زایمان ، بیش از حد خسته نیستید و کودک شما نیز هوشیار است ، از فوائد این زمان طلایی حداکثر استفاده را بکنید . او دراین زمان نسبت به لمس پوست شما ، صدا و گرمای شما بسیار حساس است . این دقایق نخستین، فرصتی استثنایی برای شما و کودکتان است تا با یکدیگر آشنا شوید . اما اگر این فرصت دست نداد نگران نباشید ، زمان زیادی در هفته ها و ماههای بعد خواهید داشت.

وزن هنگام تولد

یکی از نخستین سؤالاتی که پس از دانستن جنس نوزاد مطرح می شود، این است که نوزاد چقدر وزن دارد. وزن هنگام تولد مهم است ؛ زیرا معیاری برای میزان سلامت نوزاد است. اما کودکان سالم با هر شکل و اندازه ای متولد می شوند . یک کودک ۳ کیلوگرمی می تواند به اندازه یک کودک ۴ کیلویی سرزنده و پرسرو صدا باشد. هیچ قانون خاصی در مورد وزن وجود ندارد. با این حال یک کودک کمتر از۲/۵ کیلو گرم نیاز به توجه ویژه دارد ؛ زیرا وزن کم وی ممکن است به دلیل کمبود تغذیه مناسب در داخل رحم و یا سایرعوارض بارداری باشد .

عوامل بسیاری وزن نوزاد را تحت تأثیر قرار می دهند، ازجمله سلامتی و وزن شما درهنگام زایمان ، رژیم غذایی شما در طی بارداری ، عملکرد جفت ، ژنتیک ( والدین درشت اغلب نوزادان درشت تری دارند) ، جنس و نژاد.

کودک همچنین درطی اولین هفته بعد از تولد ، وزن از دست می دهد ( کاهش وزنی درحدود ۵ تا ۱۰ درصد وزن هنگام تولد طبیعی تلقی می شود) . در حدود دو تا سه هفته بعد، کودک مجدداً به وزن هنگام تولد برخواهد گشت.

آزمون آپگار

به محض تولد نوزاد، یک پرستار آموزش دیده و یا یک متخصص اطفال، به کمک تست آپگار، میزان سلامت کودک شما را ارزیابی می کند. این آزمایش یک تا پنج دقیقه بعد از تولد انجام می گیرد و هدف آن اطمینان از وضعیت کودک و احتمال نیاز وی به کمک های ویژه برای تطابق جدیدش است. برای انجام این آزمون، معیارهای زیر اندازه گیری می شوند:

تعداد ضربان قلب
تنفس
قوام عضلانی
پاسخ های رفلکسی
رنگ پوست
این تست تنها سنجشی از میزان سلامت عمومی نوزاد است و نمی تواند چگونگی سلامت وی را در حین رشد و یا شخصیت او را درآینده پیش بینی کند.

نمره گذاری آپگار

به هر کدام از معیارهای ذکر شده در بالا سه نمره ، داده می شود . نمره ۲ نشان دهنده مناسب بودن معیار مورد نظر است . به عنوان مثال به ضربان قلب بالای ۱۰۰ ضربه در دقیقه ، تنفس خوب و طبیعی و پوست ، هر کدام ۲ نمره داده می شود. سپس این نمرات باهم جمع می شوند تا نمره کلی آپگار مشخص شود ( حداکثر نمره آپگار۱۰ است ) .

اکثر نوزادان ، نمره آپگار ۷ یا بالاتر دارند و تنها تعداد کمی ۱۰ نمره کامل را به خود اختصاص می دهند . اگر نمرات آپگار کودک شما در اغلب موارد ذکر شده خیلی پایین باشد ( به عنوان مثال اگر تنفس وی نامنظم است ، ضربان قلبش پایین و رنگ پوستش پریده یا متمایل به آبی است)، به وی اکسیژن داده می شود. اگر بعد از تنفس داده شده ، آپگار وی همچنان پایین بماند، ممکن است جهت اقدامات پزشکی کامل تر به یک بخش مراقبت ویژه نوزادان انتقال داده شود. رشد جنین در انتهای بارداری تا حد زیادی بستگی به وضع اقتصادی و اجتماعی خانواده دارد. در صورتی که مادر رژیم غذایی نامطلوب داشته باشد، سیگار بکشد، یا مصرف کننده مواد مخدر باشد وزن نوزاد کاهش می یابد.

نوزاد ممکن است از خیلی جهات باعث تعجب شما شود. برای مثال پوست اغلب نوزادان لکه لکه بوده و کمی آبی به نظر می رسد. این مسئله امری طبیعی بوده و در طی چند روز آینده ظاهر نوزاد تغییرات زیادی می کند. وزن متوسط نوزاد حین تولد ۲۵۰۰ گرم تا ۳۴۰۰ گرم است و به عواملی مثل نژاد ، وضع اقتصادی خانواده ، جثه والدین ، تعداد زایمان های مادر و ارتفاع محل سکونت بستگی دارد.

بزرگسالان اغلب می گویند خاطرات مربوط به دوران پیش دبستانی را بندرت می توانند به یاد بیاورند اما شیرخواران واقعا رویدادها را به خاطر می سپارند شیرخواران فراموش هم می کنند. فراموش کردن شیرخواران سریعتر از بزرگسالان هم رخ می دهد. تا همین اواخر پژوهشگران معتقد بودند که مغز شیرخواران ناتوان در ساخت خاطرات است اما تحقیقات جدید خلاف موضوع را نشان می دهد، اگرچه تکامل حافظه در بین شیرخواران کاملا متنوع است اما همه کودکان فوق العاده باهوشند. شیرخواران در استخراج اطلاعات از محیط خیلی خوب کار می کنند، توانایی ساخت خاطرات بستگی به شبکه ساختارها در مغز دارد و این موضوع در زمانهای مختلف توسعه می یابد. از ۶ ماهگی تا ۲ سالگی حافظه از حدود ۲۴ ساعت به یک سال افزایش می باید، خاطرات بزرگسالان از دوران کودکی عمدتا مربوط به مسائل عاطفی خواه مثبت و یا منفی است، زندگی ما کاملا بستگی به توانایی ما به یاد آوردن گذشته دارد و این موضوع در طی دو سال اول عمر تکامل می یابد.

شیرخواران به چیزهای جدید مدت طولانی تر نسبت به چیزهای آشنا نگاه می کنند و یا خیره می شوند، شیرخواران متولد از مادران دیابتی در معرض خطر از دست دادن حافظه هستند . چنین کودکانی ممکن است دچار کمبود اکسیژن و آهن قبل از تولد باشند و این امر می تواند رشد حافظه انها را دچار آسیب سازد این مشکل در کودکان مادر دیابتی که طی بارداری دیابت آنها تحت کنترل است رخ نمی دهد.